ضدسیل کردن ساختمان
اگر منزل شما در معرض خطر سیل قرار دارد، توصیه می‌شود برای آماده بودن در برابر رخداد سیل در آینده، ساختمان خود را ضدسیل کنید. ضدسیل کردن را می‌توان از طریق روش‌های مختلفی ایجاد کرد که خسارت سیل در آینده را به حداقل می‌رساند، این کار می‌تواند از طریق بازسازی ساختمان‌های موجود یا ساخت ساختمان‌های جدید انجام گیرد.
به طور کلی، خسارت سیل زمانی رخ می‌دهد که آب بتواند وارد منزل/ساختمان شود. چند مسیر معمول برای ورود آب به داخل ساختمان وجود دارد که در شکل زیر همراه با نوع خاص خطری که سیل در ارتباط با آنها ایجاد می‌کند نشان داده شده است. به عنوان یک قاعده کلی، آب سیل ابتدا از طریق دهانه‌هایی که در پستی قرار دارند مانند پنجره‌ها و درب زیرزمین، چاه‌های عمیق و چاه‌های کم‌عمق وارد می‌شود و در صورتی که سطح آب به اندازه کافی بالا باشد از طریق درب و پنجره طبقه همکف وارد ساختمان می‌شود. حتی اگر دریچه‌ای هم وجود نداشته باشد، بسته به کیفیت ساختمان و مصالح و مدت زمان سیل، نشت از طریق دیواره‌ها می‌تواند رخ دهد.
علاوه بر این، آب می‌تواند از طریق سوراخ‌های که برای گذر لوله از بیرون به داخل ساختمان استفاده شده وارد ساختمان شود (به عنوان مثال مجرای عبور انشعاب برق، گاز، تلفن، آب آشامیدنی، فاضلاب). از آنجایی که آب همیشه ضعیف‌ترین قسمت ارتباطی به بیرون را در ساختمان پیدا می‌کند، لذا اگر مجرای عبور کابل به درستی عایق یا آب‌بندی نشده باشند، آب از طریق این مجراها می‌تواند وارد منزل شود.
علاوه بر این در هنگام بارندگی شدید، آب می‌تواند از طریق پشت‌بام یا تأسیسات بهداشتی از طریق جریان برگشتی فاضلاب وارد ساختمان شود.
همچنین به دلیل شرایط تحمیل بار آب از بیرون به منزل/ساختمان، مانند فشار هیدرواستاتیک آب و نیروی شناوری، شکست هیدرولیکی و فرسایش زیربستر (ساختمان) و همچنین فشار ضربه ناشی از سرعت آب و مواد معلق در آب (به عنوان مثال جریان زباله)، سیل می‌تواند به منزل/ساختمان آسیب وارد کند.
ضدسیل کردن ساختمان، احتمال آسیب به ملک را کاهش می‌دهد. این کار را می‌توان با ایجاد محافظت برای منزل/ساختمان در برابر سیل مخرب از بیرون ساختمان یا از طریق جلوگیری از ورود آب سیل به ساختمان از طریق مسیرهای نفوذ یا از طریق سازگار کردن ساختمان با سیل انجام داد.
ضد سیل کردن منزل/ساختمان چند مزیت دارد:
- ضدسیل کردن با محافظت از منزل شما در برابر آسیب، باعث صرفه‌جویی در هزینه، جلوگیری از اتفاقات ناگوار و کاستن از استرس در سیل احتمالی بعدی می‌شود؛
- بسیاری از اقداماتی که برای ضدسیل کردن انجام می‌شود هزینه بالایی ندارند؛
- محافظت از ساختمان در برابر آسیب‌های ناشی از سیل احتمالی، ارزش ملک شما را برای فروش افزایش می‌دهد.
- بسیاری از اقداماتی را که برای ضدسیل کردن انجام می‌شود می‌توان به راحتی در حین تعمیر و بازسازی انجام داد که در نتیجه هزینه‌ها کاهش می‌یابد؛
- گاهی اوقات طرح‌های کمک مالی وجود دارد که می‌تواند برای پرداخت هزینه‌های ضدسیل کردن کمک کند.
- با آماده شدن برای سیل احتمالی بعدی، کنترل آینده خود را دوباره به دست می‌گیرید که راهی تضمین شده برای کاهش سطح اضطراب و استرس شماست. لازم نیست منتظر باشید تا دولت اقدامی کند؛ هر زمان که آماده بودید می‌توانید حفاظت از منزل خود را انجام دهید؛ و
- ضدسیل کردن این امکان را فراهم نمی‌کند که در هنگام سیل در منزل بمانید. اما احتمالاً دفعه بعد، عملیات تمیز کردن منزل بسیار سریع‌تر و آسان‌تر انجام می‌شود.
برای عایق‌سازی ساختمان‌های جدید یا مقاوم‌سازی ساختمان‌ها/منازل، استفاده از مواد مقاوم در برابر سیل باید مدنظر قرار گیرد. در سندی که در زیر برای دانلود قرار داده شده، راهنمای مصالح به‌صورت جدول همراه با مصالح ساختمانی مرتبط و توانایی آنها از نظر مقاومت در برابر سیل ارائه شده است.
مصالح
استراتژی‌های ضدسیل
هدف از ضدسیل نمودن ساختمان، کاهش خطر است. سه استراتژی متداول برای ضدسیل نمودن وجود دارد:
پرهیز
مؤثرترین راه برای کاهش خسارت ناشی از سیل، پرهیز از خطر سیل است. این کار را می‌توان به‌صورت مکانی با اجتناب از ساخت در مناطق مستعد سیل یا از نظر سازه‌ای با مرتفع کردن بخش‌های با ارزش ساختمان انجام داد:
- ساخت در ارتفاع
- ساخت بنا در بلندی
- فونداسیون که می‌تواند شامل ستون‌ها، پایه‌ها، شمع‌ها یا دیوارهای مرتفع فونداسیون باشد
- سازه روی بلندی یا تپه قرار گیرد
- جابجایی محل ساخت ساختمان‌های حساس به سیل به ارتفاعات بالاتر
- تغییر مکان ساخت
- ساخت بنا خارج از مناطق سیل‌خیز
به دلیل پیچیدگی سازه‌ای و هزینه‌های نسبتاً زیاد، این نوع استراتژی باید برای منازل/ساختمان‌هایی که قرار است در آینده ساخته شوند اجرا شود.
مقاوم‌سازی
هدف استراتژی مقاوم‌سازی، جلوگیری از ورود آب به منزل/ساختمان و افزایش مقاومت در برابر سیل بدون آسیب به منزل/ساختمان است. حفاظت در برابر سیل را می‌توان مستقیماً روی منزل/ساختمان اجرا کرد، به عنوان مثال با ایجاد یک لایه محافظ روی دیوار (ضدسیل کردن خشک)، یا با ایجاد یک منطقه حفاظت شده در اطراف منزل/ساختمان (دیوارهای مانع سیلاب) انجام داد. استراتژی‌های مقاوم‌سازی را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:
- دیوارهای مانع سیلاب
- دیوارهای مانع سیلاب
- استحکامات ثابت
- استحکامات متحرک
- خاکریز
- سد
- ضدسیل کردن خشک
- دیوارهای ضدآب
- دیوارهای مقاوم در برابر آب
- ایجاد پوشش مقاوم در برابر آب بر روی دیوار
- آب‌بندی دهانه‌های ورودی ساختمان
- درب‌ها، پنجره‌ها
- لوله‌کشی فاضلاب
- دریچه‌ها، چاه‌ها
- مسیر عبور کابل و لوله
دیوارهای مانع سیلاب، خاکریزها (سدهای کوچک) یا سدها با هدف جلوگیری از رسیدن آب به منزل/ساختمان ساخته می‌شوند. این ساختارها را می‌توان در اطراف منزل/ساختمان ساخت، از طریق آنها ویژگی‌های توپوگرافی بالادست را به هم متصل کرد یا این ساختارها را مستقیماً در مقابل دیوار ساختمان ساخت. این ساختارها را می‌توان برای محافظت از دهانه‌های ورودی ساختمان ایجاد کرد. در حالی که خاکریزها و سدها از مواد زمینی ساخته می‌شوند (خاک)، اما دیوارهای مانع سیلاب را می‌توان (برای استحکامات ثابت) از بتن یا برای استحکامات متحرک از مواد فلزی (مثلاً آلومینیوم) ساخت.
برعکس موانع بیرونی سیل، در استراتژی ضدسیل کردن خشک، از آب‌بندی خود منزل/ساختمان برای جلوگیری از ورود آب سیلاب به منزل/ساختمان استفاده می‌شود. برای منازل/ساختمان‌های جدید می‌توان از بتن ضدآب استفاده کرد. برای مقاوم‌سازی منازل/ساختمان‌ها، دیوارهای بیرونی را می‌توان با مواد ضد آب، مانند مواد پایه نفتی، منسوجات مقاوم در برابر آب، یا سایر ترکیبات ضدآب پوشاند. علاوه بر این، استراتژی ضدسیل کردن خشک شامل آب‌بندی دهانه‌های ورودی ساختمان مانند نصب درب و پنجره‌های ضدآب، نصب دریچه‌های جلوگیری از برگشت فاضلاب، آب‌بندی مسیر عبور کابل و لوله‌ها در دیوار و همچنین حفاظت از دریچه‌ها و چاه‌ها می‌شود. برای استراتژی ضدسیل کردن خشک می‌توان از راه‌حل‌های موقت نیز استفاده کرد.
تمام استراتژی‌های مقاوم‌سازی باید حداقل تا ارتفاع مورد انتظار برای سیل ساخته شوند. برای انجام اقدامات موقت مانند دیوارهای متحرک مانع سیلاب، زمان هشدار کافی و همچنین دانش و تجربه جهت نصب صحیح نیاز است. علاوه بر این، نصب، انبار کردن و نگهداری از سیستم‌های حفاظت موقت مستلزم هزینه‌های مالی مستمر است. در حالی که استحکامات ثابت نیازی به آماده‌سازی‌های خاص ندارند. اما استحکامات ثابت باید به گونه‌ای طراحی شوند که با کاربری عادی ساختمان تداخل نداشته و نگهداری از آنها راحت باشد.
در استراتژی ضدسیل کردن خشک، یکپارچه ماندن سازه ساختمان در هنگام سیل باید تضمین شود. در طی رخداد سیل، نیروهای شناوری افقی هیدرودینامیکی و عمودی بر روی ساختمان وارد می‌شوند که وزن ساختمان و مقاومت جانبی دیوارهای ساختمان باید بتوانند در برابر آن مقاومت کنند. بنابراین در برخی موارد، استراتژی ضدسیل کردن خشک برای خانه‌های سبک وزن، و/یا خانه‌هایی که در زیرزمین و/یا جایی قرار دارند که انتظار می‌رود سطح آب بالاتر از آن باشد توصیه نمی‌شود. برای مقاوم‌سازی یا ساخت منازل/ساختمان‌های جدید باید از کارشناسان مشورت گرفت. در صورتی که نیروهای جانبی یا عمودی خیلی بزرگ باشند، استراتژی مقاومت «سازگار» توصیه می‌شود (به بخش زیر مراجعه کنید).
در تمام استراتژی‌های مقاوم‌سازی باید این موضوع را در نظر گرفت که این سیستم‌ها ممکن است دچار نشتی شوند و هرگز ۱۰۰٪ ضدآب نیستند!
سازگاری
اگر نه می‌توان از خطر سیل پرهیز کرد و نه می‌توان در برابر آن استراتژی‌های مقاوم‌سازی را اجرا نمود، سازگار کردن ساختمان در برابر سیل یک راه مفید برای کاهش خطر است. سازگاری شامل اجرای عایق رطوبتی منزل/ساختمان در برابر سیل است به گونه‌ای که نفوذ آب به داخل منزل/ساختمان کمترین آسیب را به همراه داشته باشد، لذا خطر به حداقل رسانده شده و انعطاف‌پذیری افزایش می‌یابد. هدف این است که بتوانیم خسارات ناشی از سیل را با تلاش و هزینه حداقلی برطرف کنیم و امکان استفاده مجدد از منزل/ساختمان را به سرعت فراهم کنیم.
این استراتژی به ویژه برای منازل/ساختمان‌های قدیمی مفید است که در آنها ساختمان باید در برابر فشار افقی و عمودی از بیرون مقابله کند و بنابراین می‌تواند به طور قابل‌توجهی خطر آسیب یا تخریب سازه‌ای در دیوارها یا فونداسیون را کاهش دهد. برای منازل/ساختمان‌های جدید، اقدامات مناسب‌سازی را می‌توان همراه با استراتژی‌های دیگر برای در نظر گرفتن احتمال رخداد رویدادهای شدید یا تخریب احتمالی استحکامات حفاظت در برابر سیل اجرا کرد.
برخلاف سیستم‌های مقاوم‌سازی که سعی می‌کنند با دور نگه داشتن آب از ساختمان کار کنند، در سیستم‌های سازگار کننده سعی می‌کنند با سیلاب زندگی کنند. بنابراین، مصالح ساختمانی که پایین‌تر از سطح سیل احتمالی هستند باید با مصالحی جایگزین شوند که یا مقاوم باشند، یا به خوبی با آب سیلاب مقابله کنند یا به راحتی قابل تعویض باشند (به راهنمای مواد مراجعه کنید). علاوه بر این، وسایل منزل باید قابل حمل و سبک باشند تا قبل از رسیدن سیل، به راحتی و به سرعت جابجا شوند. با این حال در این شیوه، کافی بودن زمان هشدار قبل از وقوع سیل یک پیش‌نیاز مهم است. وسایلی که جابجایی آنها دشوار است، مانند اجاق، آبگرمکن، وسایل سنگین مانند ماشین لباسشویی یا فریزر، قفسه کتاب و غیره یا باید روی سکوهایی قرار داده شوند یا به طبقات بالاتر منتقل شوند. به‌علاوه، تأسیسات ساختمانی مانند کابل‌های برق یا مخابرات باید در ارتفاع نصب شوند. برای استفاده از این استراتژی، تأسیسات منزل/ساختمان باید امکان زهکشی، خشک کردن و تمیز کردن ساختمان از سیلاب را بدهند.
خلاصه‌ای از چند اقدام جهت سازگار کردن ساختمان در زیر آورده شده است:
- جریان آب در منزل/ساختمان
- استفاده از مواد مقاوم در برابر آب یا سازگار با آب
- حفاظت از لوازم و اثاثیه منزل یا جابجایی آنها
- حفاظت از تأسیسات یا جابجایی آنها
مزیت استراتژی سازگاری این است که با کوچکترین کارها می‌توان به میزان قابل توجهی آسیب احتمالی را کاهش داد. این موضوع به ویژه در چیدمان وسایل و استفاده از اتاق‌ها صادق است. با این حال، استفاده از مصالح مناسب برای ضدسیل کردن مرطوب خانه/ساختمان، شامل بازسازی منزل/ساختمان قدیمی یا ساخت منزل/ساختمان جدید، همراه با نصب تأسیسات با در نظر گرفتن سازگاری، ممکن است امر پیچیده‌ای باشد که برای موفقیت در آن، باید با کارشناسان مشورت کرد.